Als kind was ik altijd een beetje bang voor brandnetels. Ze deden me pijn en ik wist nooit waar ik ze zou tegenkomen. Ik zag ze als een vijand, vanwege hun prikkende stengels en bladeren. Nu, vijftig jaar later, pluk ik mijn brandnetels met blote handen uit onze tuin en voel een diepe liefde voor deze veelzijdig rijke plant. Heel nauwkeurig en zorgvuldig laten we de mooiste bossen brandnetels in onze tuin staan om in het voorjaar een kuur te kunnen doen en daarna schone kruiden te kunnen oogsten voor de rest van het jaar.
Hieronder vertel ik meer over de rijkdom van de brandnetel, die ten onrechte vaak wordt afgeschreven als onkruid.
Mijn ervaringen in 2021
In 2021, tijdens mijn eerste studiejaar Natuurgeneeskunde aan de HVNA, mochten we voor fytotherapie (kruidengeneeskunde) een opdracht doen met brandnetels. We werden gevraagd om twee weken lang, drie keer per dag, een kop brandnetelthee te drinken en een verslag te schijven over onze ervaringen. Omdat ik een voorstander ben van verse (of in ieder geval zelf geoogste en gedroogde) kruiden, haalde Sjaak iedere dag een paar stengels brandnetels uit het bos.
“Vlakbij mijn werk (ook in het bos) kan ik struiken vinden met mooi vers groen blad. Thuis kom ik er achter dat ik geplukte brandnetel niet lang kan bewaren, ook niet in een emmer met water. De eerste kopjes zijn met wat uitgedroogd blad. Als ik verse brandnetelthee wil drinken zal ik iedere dag even wat moeten plukken. Mijn vriend merkt terecht op dat als iedereen brandnetel gaat plukken in het bos, er dan niet voldoende brandnetel staat. Voor nu kan het nog wel, ook omdat het maar om twee weken gaat.” (tekst uit mijn verslag, 2021)
De brandnetelthee kleurde prachtig donkergroen, bijna bruin. Samen met mijn klasgenoten vergeleek ik de thee met de kruidenthee uit een pakje. Mijn vermoeden werd bevestigd: verse brandnetelthee is heerlijk en heeft een prachtige kleur. Vanaf dat moment was ik zuinig op de brandnetel die in onze tuin kwam oppoppen, en die inmiddels is verworden tot twee heel mooie grote brandnetelstruiken!
Gebruik van de brandnetel
Ik heb het kruid in thee verwerkt:
“Ik bereid de thee zoals je muntthee drinkt in een grand café: een groot glas met 1-2 stengels brandnetel erin. Na een tijdje wordt de thee lichtgroen en dan drink ik hem op. Ik proef een klein beetje de smaak zoals de thee in 2010 smaakte, muffig. Maar er zit een véél diepere smaak aan, nu ik de brandnetel uit het bos heb geplukt. De thee ruikt en smaakt letterlijk naar ‘bos’.”
(Foto uit 2021)
Je kan ook een tinctuur, soep of sap van brandnetels maken. Op internet is heel veel informatie over de brandnetel te vinden (zoek dan op ‘urtica dioica’ = grote brandnetel of ‘urtica urens’ = kleine brandnetel). Ook zijn er veel goede boeken. Voor de zekerheid is het goed om een (natuurgeneeskundig) arts, natuurgeneeskundige of fytotherapeut om advies te vragen en jou in jouw persoonlijke situatie te laten ondersteunen. Als je ziek bent is het belangrijk om altijd te overleggen met jouw behandelend arts.
Wat doet de brandnetel met me?
Ook in 2021 had de brandnetel al een mooi opschonend effect op mijn lichaam. Dit beschrijf ik in mijn verslag:
“Ik ben benieuwd of ik na het drinken van de thee sensaties in mijn lichaam ga voelen. De eerste sensaties komen op de avond na een dag thee drinken. Mijn lichaam gaat heel rustig voelen. Mijn buik was al lange tijd opgezwollen door hormonale oorzaak. Na het drinken van de thee wordt dit gebied heel fijn rustig. Mijn hele lichaam gaat schoon aanvoelen. Anders dan wanneer ik yoga doe, maar toch schoon. Ik ervaar een soort ‘verkoelend’ gevoel. Ik weet dat ik extreem gevoelig ben ten opzichte van mijn lichaam maar ik voel zelfs dat de bloedvaten in mijn lichaam beter doorstromen. Alsof er letterlijk gifstoffen worden opgeruimd. Ook mijn hoofd gaat ‘schoner’ en ‘leger’ aanvoelen, alsof de brandnetel van alles opruimt.”
Bomvol mineralen
De brandnetel zit bomvol met mineralen. Verhelst* noemt ijzer, silicium, calcium en kaliumzouten; boor, natrium, koper, magnesium, zink, zwavel, mangaan, chroom en nitraten. Al deze mineralen hebben natuurlijk effect op je botten, tanden, nagels en haren. Ik krijg regelmatig complimenten over mijn gezonde lange haren. De brandnetel kan daar zeker iets in betekenen! Mijn tanden poets ik al enkele jaren met alleen water en ik krijg complimenten van de tandarts. Ook mijn nagels worden sterker door het drinken van brandnetelthee:
“Na enkele dagen merk ik dat mijn nagels sterker worden. Waar ze voorheen makkelijk afbraken, is er kennelijk iets veranderd in de stevigheid. Ik zoek het op in Verhelst* en lees dat brandnetel calcium en ijzer aanbrengt. Daarmee kan ik dus verklaren dat mijn nagels sterker worden. Een tekort aan calcium kan de nagels brozer, dunner en zwakker maken. Van een ouderejaars medestudent hoor ik dat er veel mineralen in brandnetel zitten.”
Ontslakken
Een kruidenkuur doe je over het algemeen maximaal 3 weken, en daarna neem je een week pauze. Indien nodig kun je daarna de kuur nogmaals doen, maar het is aan te raden dit in afstemming met een Natuurgeneeskundige of fytotherapeut te doen. In 2021 heb ik de kuur twee weken gedaan, met groot effect op mijn uitscheiding via de spijsvertering:
“Na ongeveer anderhalve week zie ik opeens iets vreemds in mijn ontlasting. Gedurende een korte periode ziet de ontlasting er zwart en teer-achtig uit. Het lijkt erop alsof ik ga ontslakken. Hierna heb ik een meer gemakkelijke ontlasting.”
Brandnetel is geen onkruid, maar een zeer effectieve en waardevolle plant
“Ik pak Verhelst* er nog even bij, om te kijken wat brandnetel eigenlijk doet. Mijn oog valt direct op de serotonine die in de brandnetel zit. Dit is maar heel weinig, namelijk 0,02%. Maar zou het toch kunnen dat ik dit gevoeld heb en rustiger geworden ben van deze stof? Ook lees ik dat de stof baarmoederstimulerend is. Het lijkt wel alsof er schoongemaakt wordt in dit gebied. Bijzonder, want ik had wat problemen in dat gebied en was al aan het zoeken naar een oplossing voor mijn opgezwollen buik. De betere bloedsdoorstroming kan wellicht verklaard worden doordat brandnetel bloed- en lymfezuiverend, ontgiftend en ontzurend werkt, en zware metalen choleert. Urinezuur uit de weefsels wordt naar de bloedbaan gedreven en via de nieren uitgescheiden; dit zonder verlies aan mineralen. Wauw. Dit kan heel goed helpen tegen de harde stukken weefsels in mijn onderbenen en enkels. En dat groeit gewoon in het bos vlakbij mijn werk. Dat is erg goed om te weten!”
Brandnetel werkt dus bloed- en lymfezuiverend, ontgiftend, ontzurend en helpt zware metalen uitscheiden. Ook helpt het nierstenen voorkomen. Het is ontstekingswerend en pijnstillend. Het verbetert de immuniteit en vermindert allergische verschijnselen. Het bevordert de spijsvertering en zorgt voor een verbeterde galwerking (vertering van vetten). Het stimuleert de bloedvorming, remineraliseert (zie hierboven) en kan dus goed helpen bij voorjaarsmoeheid en andere zwakte. Het kan helpen bij diverse huidproblemen zoals acne, steenpuisten, zweren en vette huid of haren (je kan dan zelf een ‘afkooksel’ maken, oftewel een heel sterke thee). Ook kan brandnetel helpen bij jicht, oedemen of andere vormen van vocht vasthouden en spataderen. Brandnetel is dus geen onkruid, maar een zeer effectieve en waardevolle plant!
Wanneer mag je geen brandnetelthee drinken?
“In Verhelst* lees ik dat hoge doses van de brandnetel vermeden moet worden bij zwangerschap en borstvoeding, of bij allergie voor planten uit de Urticaceae familie. Dit is bij mij niet het geval. Ook gebruik ik geen medicijnen of andere planten en stoffen die relevant zijn. Er is me wel iets opgevallen. In Verhelst staat dat brandnetel een zwangerschapstonicum is, onder andere een ijzerbron is. Maar in hoge doses dient het vermeden te worden tijdens de zwangerschap. Ik zal dit interpreteren dat brandnetel in lichte doses ingenomen mag worden tijdens de zwangerschap.”
Mijn advies is echter om bij zwangerschap altijd te overleggen met een Natuurgeneeskundige of fytotherapeut!
(* Groot handboek Geneeskrachtige planten van Dr. Geert Verhelst, een zeer volledig naslagwerk dat we in onze opleiding gebruiken)
En hoe is het nu met de brandnetels?
In 2023 heb ik opnieuw geprobeerd een kuur te doen, maar toen werd ik er letterlijk ‘prikkelbaar’ van, net als de brandnetel zélf. Na enkele dagen irritatie ben ik toen maar gestopt. Dit jaar gaat het veel gemakkelijker en ik geniet van de prachtige brandnetelplanten achter onze kippenren. De kuur van dit jaar is deels ontstaan uit luiheid, omdat ik niet hoef na te denken welke thee we gaan drinken. Ook is het een plant die nu al vers uit de tuin te knippen is, wat mij een heerlijk lentegevoel geeft. Maar daarnaast wilde ik ook graag proberen of de ontzurende werking van de brandnetel effect zou hebben op de voetproblemen van Sjaak.
Wat vindt Sjaak van de brandnetelkuur?
Sjaak merkt dat de gewrichten in zijn pijnlijke voeten sinds een week of twee soepeler aan het worden zijn, en dat is goed nieuws! Sjaak sluit niet uit dat dit komt door het gebruik van de brandnetelthee, want verder heeft hij geen veranderingen aangebracht in zijn leefstijl. Het klopt inderdaad dat brandnetelthee ‘ontzurend’ werkt, en dit kan een positief effect hebben op de gewrichten. Ook de mineralen zouden de positieve werking kunnen verklaren. Sjaak moet iets vaker plassen en de urine ruikt iets sterker, wat te maken zou kunnen hebben met de uitscheiding van zuren.
Drie weken is genoeg
Nu, na drie weken, merk ik dat het ‘welletjes’ is. Ik krijg er ‘opvliegers’ van en Sjaak is in de nacht enorm aan het zweten. Hij is echt enorm veel afvalstoffen aan het wegwerken! Afvalstoffen die waarschijnlijk in het bindweefsel van zijn voeten waren opgeslagen. Misschien kan Sjaak een ‘stopweek’ doen en daarna nogmaals 3 weken kuren. Ik heb voor dit voorjaar voldoende brandnetelthee gedronken. Vanaf vandaag ga ik over op de orde van de dag en maak ik een pot thee met citroengele honingklaver, gewone brunel en walstro, gewoon nog uit de potjes gedroogde kruiden van vorig jaar. Of af en toe wat verse munt, salie, tijm of rozemarijn.
Brandnetels drogen
Omdat ik soms ook in de winter behoefte heb aan brandnetelthee (bijvoorbeeld als ik suiker heb gegeten wat verzurend werkt), drogen we de resterende brandnetels. Net als vorig jaar maken we weer een prachtig kruidengordijn aan de schaduwzijde van ons huis. Zo kunnen we ook komende winter genieten van dit mooie kruid!
PS Omdat brandnetels natuurlijk (nog steeds) prikken, kun je natuurlijk ook gewoon handschoenen dragen tijdens het knippen en ophangen 😉
(geschreven door Keeke)